Ngành ngân hàng:Yếu tố cơ bản dự kiến dần cải thiện từ nửa cuối năm 2024

Chúng tôi đã bắt đầu nhận thấy một số tín hiệu phục hồi ban đầu tốt hơn so với kỳ vọng của chúng tôi tại thị trường bất động sản thứ cấp, cùng với bối cảnh thị trường vĩ mô đang dần được cải thiện trong Q1/2024. Giao dịch trên thị trường bất động sản thứ cấp sôi động hơn trong bối cảnh các ngân hàng đang có các gói lãi suất cho vay mua nhà hấp dẫn (4,8% đến 8%) trong 1-2 năm đầu tiên của hợp đồng vay (thời hạn vay trung bình là 20 năm). Giá chung cư tại Hà Nội tăng khoảng 10-20% svck trong Q1/2024. Mặc dù chúng tôi chưa nhận thấy động lực này lan tỏa sang thị trường sơ cấp nhưng đây vẫn là một dấu hiệu tích cực khi

(i) giá trị tài sản đảm bảo cho khoản vay có thể không giảm như chúng tôi kỳ vọng trước đó;

(ii) thanh khoản thị trường cải thiện có thể sẽ hỗ trợ ngân hàng thanh lý tài sản thế chấp nếu cần thiết. Ngoài ra, chỉ số sản xuất công nghiệp cũng đang cho thấy một số dấu hiệu đáng khích lệ. Chúng tôi kỳ vọng chỉ số tiêu dùng cũng sẽ có cải thiện vào cuối năm nay.

Chúng tôi cho rằng ngay cả trong trường hợp quá trình phục hồi duy trì tốc độ ổn định thì cũng vẫn sẽ mất một thời gian để phản ánh lên các yếu tố cơ bản của ngân hàng. Xu hướng lợi nhuận của ngành ngân hàng trong Q1/2024 dự kiến sẽ phù hợp với kỳ vọng của chúng tôi. Chúng tôi dự báo ngành ngân hàng sẽ đạt mức tăng trưởng lơi nhuận khoảng 5 – 8%, do tăng trưởng tín dụng chỉ tăng tốc vào cuối tháng 3, trong khi các hoạt động dịch vụ vẫn còn nhiều khó khăn. Chúng tôi kỳ vọng các yếu tố cơ bản có thể dần cải thiện trong nửa cuối năm 2024 khi tỷ lệ hình thành nợ xấu có thể thấp hơn dự kiến nếu tốc độ hồi phục của thị trường BĐS và nền kinh tế duy trì được nhịp độ tốt, NIM cải thiện và thu từ nợ xấu đã xóa tốt hơn dự kiến. Chúng tôi duy trì ước tính lợi nhuận cho ngành ngân hàng trong năm 2024.

Tuy nhiên, chúng tôi tiến hành điều chỉnh định giá do nhiều yếu tố:

(i) chuyển cơ sở định giá sang giữa năm 2025;

(ii) môi trường lãi suất thấp vẫn được duy trì mặc dù lãi suất huy động có thể tăng trong nửa cuối năm 2024;

(iii) giá bất động sản không giảm như chúng tôi dự báo trước đó. Vì yếu tố này, các ngân hàng có tỷ trọng cho vay lĩnh vực bất động sản ở mức cao sẽ có mức thay đổi định giá lớn hơn.

Rủi ro giảm đối với khuyến nghị: Lãi suất huy động tăng cao hơn dự kiến do áp lực tỷ giá; Tỷ lệ hấp thụ thấp hơn dự kiến tại các dự án bất động sản dự kiến sẽ mở bán trong thời gian tới; và việc kiểm soát chặt chẽ hơn các hoạt động cho vay với bên liên quan.

Tóm tắt Q1/2024

Những diễn biến phù hợp kỳ vọng

• Nhu cầu tín dụng yếu nhưng tăng trưởng tín dụng đã có chuyển biến tích cực vào tháng 3/2024. NHNN đã công bố tăng trưởng tín dụng giảm 0,72% so với đầu năm trong tháng 2 (hay 12% svck), phản ánh nhu cầu tín dụng yếu. Ngoại trừ cho vay bất động sản (tăng 1,52% so với đầu năm) và các ngành liên quan đến chứng khoán (tăng 2,56% so với đầu năm), còn lại hầu hết các ngành đều đang gặp khó khăn, đặc biệt là cho vay tiêu dùng (giảm 1,77%). Điều này giải thích tại sao tiêu dùng trong nước chưa hồi phục trong 2 tháng đầu năm 2024. Tuy nhiên, tình hình đã có xu hướng cải thiện trong tháng 3 và tăng trưởng tín dụng tăng trưởng dương 0,62% so với đầu năm trong Q1/2024. Chúng tôi quan sát thấy một số ngân hàng tư nhân đã nỗ lực mở rộng cho vay tín dụng trong giai đoạn này, bao gồm TCB, MBB, HDB, TPB, OCB, ACB, STB và VIB.

• Chủ đầu tư vẫn tích cực tái cơ cấu các khoản vay. Dòng tín dụng vào ngành bất động sản tiếp tục mở rộng (tăng 1,52% so với đầu năm hay khoảng 17 nghìn tỷ đồng), do nhu cầu vốn của các chủ đầu tư vẫn ở mức cao. Nếu loại trừ lô trái phiếu An Đông (liên quan đến Vạn Thịnh Phát), chúng tôi ước tính lượng trái phiếu doanh nghiệp phi ngân hàng đáo hạn trong 2 tháng đầu năm vào khoảng 10 nghìn tỷ đồng. Chúng tôi cho rằng các hoạt động tái cơ cấu lại các khoản vay có thể làm hạn chế việc ghi nhận nợ xấu trong các quý tới.

• Thanh khoản dồi dào hỗ trợ môi trường lãi suất thấp. Lãi suất huy động trung bình ở mức 4,8%, trong khi lãi suất cho vay mua nhà mới giảm xuống mức thấp nhất là 4,8% trong năm đầu của hợp đồng vay. Tuy nhiên, môi trường lãi suất thấp gây áp lực lớn lên tiền Đồng, NHNN đã rút thanh khoản thông qua phát hành khoảng 172 nghìn tỷ đồng tín phiếu NHNN để hạn chế đồng tiền mất giá bắt đầu từ ngày 11/3 đến thời điểm báo cáo.

• Quản lý và giám sát chặt chẽ hoạt động cho vay với các bên liên quan. Điều này phù hợp với kỳ vọng của chúng tôi rằng một trong những trọng tâm chính của NHNN sẽ là quản lý và giám sát chặt chẽ việc cho vay bên liên quan nhằm đảm bảo an toàn cho hệ thống tài chính. Mặc dù mục đích rõ ràng nhưng việc thực thi hiệu quả về cơ bản phụ thuộc vào tính trung thực của người đi vay cũng như thời gian và nỗ lực của ngân hàng trong việc xác minh thông tin.

Những diễn biến nằm ngoài dự báo

• Dòng tiền từ nhà đầu tư cá nhân đổ vào thị trường chứng khoán mạnh hơn dự kiến nhờ lãi suất thấp hơn và câu chuyện nâng hạng TTCK Việt Nam lên thị trường mới nổi. Thị trường chứng khoán Việt Nam có diễn biến tích cực trong Q1/2024 khi tăng 13,64% so với đầu năm. Thanh khoản thị trường trong tháng 3 cũng cải thiện 28,1% so với tháng trước đạt 26,7 nghìn tỷ đồng trên sàn HOSE (đây là một sự thay đổi đáng kể so với mức thanh khoản quanh 14-16 nghìn tỷ đồng/ngày cuối năm 2023). Dòng tiền từ nhà đầu tư cá nhân đã quay trở lại thị trường chứng khoán nhờ môi trường lãi suất thấp (Biểu đồ 1). Bên cạnh đó kỳ vọng về khả năng được nâng hạng lên thị trường mới nổi bởi FTSE trong năm 2025 cũng đã tạo ra tâm lý tích cực trên TTCK. Với dòng tiền mạnh mẽ, nhóm cổ phiếu ngân hàng cũng đã được định giá lại, với P/B trailing trung bình ngành tăng từ 1,46x trong năm 2023 lên 1,71x (Biểu đồ 2). Chúng tôi cho rằng lãi suất huy động đã chạm đáy. Áp lực từ tỷ giá hối đoái và sự phục hồi của nhu cầu tín dụng trong nửa cuối năm 2024 sẽ đẩy lãi suất huy động tăng 50 điểm cơ bản so với mức hiện tại. Mặc dù vậy lãi suất huy động dự báo vẫn ở mức tương đối thấp (5,5% trong kỳ hạn 12 tháng so với mức đáy 5,7% do Covid) và theo quan điểm của chúng tôi điều này sẽ tiếp tục hỗ trợ thanh khoản của thị trường chứng khoán.

Thị trường bất động sản và bối cảnh vĩ mô bắt đầu có tín hiệu tích cực hơn kỳ vọng. Giao dịch trên thị trường bất động sản thứ cấp sôi động hơn tại phân khúc nhà phố (4-6 tỷ đồng) và căn hộ chung cư (dưới 5 tỷ đồng) trong bối cảnh các ngân hàng đang có các gói lãi suất cho vay mua nhà hấp dẫn (4,8% đến 8%) trong 1-2 năm đầu tiên của hợp đồng vay (thời hạn vay trung bình là 20 năm). Giá chung cư tại Hà Nội tăng khoảng 10-20% svck trong Q1/2024. Mặc dù chúng tôi chưa nhận thấy động lực này lan tỏa sang thị trường sơ cấp nhưng đây vẫn là một dấu hiệu tích cực khi (i) giá trị tài sản đảm bảo cho khoản vay có thể không giảm như chúng tôi kỳ vọng trước đó; và (ii) thanh khoản thị trường cải thiện có thể sẽ hỗ trợ ngân hàng thanh lý tài sản thế chấp nếu cần thiết. Ngoài ra, chỉ số sản xuất công nghiệp cũng đang cho thấy một số dấu hiệu đáng khích lệ. Chúng tôi kỳ vọng chỉ số tiêu dùng cũng sẽ có cải thiện vào cuối năm nay. Nếu đà hồi phục này duy trì tốt, chúng tôi kỳ vọng các yếu tố cơ bản của ngành ngân hàng sẽ dần được cải thiện từ nửa cuối năm 2024 khi tỷ lệ hình thành nợ xấu có thể chững lại, NIM cải thiện và thu từ nợ xấu đã xóa tốt hơn dự kiến.

Ước tính KQKD Q1/2024

Mặc dù đã có những tín hiệu phục hồi ban đầu nhưng vẫn có thời gian để được phản ánh lên yếu tố cơ bản của ngân hàng. Trong Q1/2024, chúng tôi cho rằng lợi nhuận của ngành ngân hàng nhìn chung sẽ vẫn yếu do tăng trưởng tín dụng chỉ tăng tốc vào cuối tháng 3 và hoạt động dịch vụ vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Nợ quá hạn có thể tăng lên, trong khi NIM vẫn chịu áp lực và tăng trưởng tín dụng vẫn yếu.

Tăng trưởng LNTT của các ngân hàng dự kiến sẽ ở mức từ 5 – 7,5% trong Q1/2024. Trong nhóm này, VPB, HDB, TCB và OCB có thể đạt mức tăng trưởng LNTT cao so với cùng kỳ.

Tóm tắt ĐHCĐ – Các ngân hàng có tỷ trọng cho vay ngành bất động sản cao có mức tăng trưởng LNTT cao hơn.

Ngoại trừ BID và VCB, các ngân hàng thuộc phạm vi nghiên cứu của chúng tôi đã công bố tài liệu ĐHCĐ năm 2024. Chúng tôi nhận thấy ACB và MBB có kế hoạch thận trọng nhất, trong khi các ngân hàng có tỷ trọng cho vay ngành bất động sản và thị trường trái phiếu doanh nghiệp cao (như VPB, TCB, MSB, TPB và OCB) đang lên kế hoạch khá tham vọng trong năm 2024.

Một số ngân hàng tư nhân (như ACB, MBB, TCB, VPB, VIB) cũng quay lại chia cổ tức bằng tiền mặt cho năm nay.

Về chủ đề tăng vốn, BID và VCB tiếp tục thực hiện kế hoạch phát hành riêng lẻ lần lượt 9% và 6,5% vốn điều lệ trước thực hiện. MBB vừa hoàn tất đợt phát hành cổ phiếu cho SCIC và Viettel (1,4% vốn điều lệ trước thực hiện) và dự kiến sẽ hoàn tất đợt phát hành khác (1,2% vốn điều lệ trước thực hiện) trong năm nay. Các ngân hàng khác dự kiến phát hành cổ phiếu ở mức khiêm tốn thông qua phương thức phát hành ESOP.

Quan điểm của chúng tôi

Chúng tôi cho rằng vẫn cần thêm thời gian để sự phục hồi nói trên được phản ánh lên yếu tố cơ bản của ngân hàng. Xu hướng lợi nhuận trong Q1/2024 dự kiến sẽ phù hợp với kỳ vọng của chúng tôi với tăng LNTT chỉ ở mức một con số. Do đó, chúng tôi duy trì ước tính lợi nhuận hiện tại cho năm 2024.

Tuy nhiên, như chúng tôi đã đề cập ở trên, chúng tôi tiến hành điều chỉnh lại định giá do: (i) chuyển cơ sở định giá sang giữa năm 2025; (ii) môi trường lãi suất thấp vẫn được duy trì mặc dù lãi suất huy động có thể tăng trong nửa cuối năm 2024; và (iii) giá bất động sản không giảm như chúng tôi dự báo trước đó. Do yếu tố này, các ngân hàng có tỷ trọng cho vay lĩnh vực bất động sản ở mức cao sẽ có mức thay đổi định giá lớn hơn. Theo đó, chúng tôi đưa ra mức giá mục tiêu như trong bảng 3

Nhìn lại Q4/2023

Q4/2023 đánh dấu mức tăng trưởng vượt bậc cả về cả tín dụng (17,5% so với đầu năm hoặc 7,7% so với quý trước) và huy động (tăng 18,9% so với đầu năm hoặc 7,8% so với quý trước). Nhìn chung, triển vọng khả quan nhờ bảng cân đối kế toán được mở rộng mạnh, chất lượng tài sản được kiểm soát và một nửa số ngân hàng chúng tôi nghiên cứu có NIM nới rộng. Kết quả kinh doanh của HDB, TCB, BID và CTG khả quan hơn so với quý trước. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn còn một số lo ngại với các ngân hàng nhỏ hơn (như MSB, OCB, VIB).

Dưới đây là tóm tắt về sự thay đổi so với quý trước theo từng tiêu chí đánh giá chính của các ngân hàng (Bảng 4) và một số điểm nhấn chính về hoạt động kinh doanh trong Q4/2023 của các ngân hàng đó (Bảng 5).